BWV 293 Der du bist drei in Einigkeit (Dorisch)
Tekst: Martin Luther (1544) (Zie beschrijving bij BWV 257 op 22-01-2025)
Melodie: Johann Hermann Schein
(1627)
Der du bist drei in Einigkeit
Ein wahrer Gott von Ewigkeit;
Die Sonn' mit dem Tag von uns weicht,
Lass uns leuchten dein göttlich Licht.
Des Morgens, Gott, dich loben wir,
des Abends auch beten vor dir;
unser armes Lied rühmet dich
jetzund, immer und ewiglich.
Gott Vater, dem sei ewig Ehr,
Gott Sohn, der ist der einig Herr,
und dem Tröster, Heiligen Geist,
von nun an bis in Ewigkeit.
Johann Hermann Schein (Componist, Hymneschrijver, Thomaskantor), geboren: 20 januari 1586 - Grünhain, nabij Annaberg [nu Annaberg-Bucholz], Sachsen (Saksen), Duitsland, overleden: 19 november 1630 - Leipzig, Duitsland.
Johann Hermann Schein was een Duitse componist (en dichter) uit de vroege barokperiode. Hij was een van de eersten die de vroege Italiaanse stilistische vernieuwingen in de Duitse muziek importeerde en was een van de meest gepolijste componisten van die tijd.
Johann Hermann Schein was de zoon van een dominee en leraar. Toen zijn vader op zevenjarige leeftijd stierf, verhuisde hij met zijn gezin naar Dresden, waar hij binnen zes jaar als jongenssopraan toetrad tot het koor van de keurvorst van Saksen. Naast het zingen in het koor kreeg hij een grondige muzikale opleiding bij Rogier Michael, de kapelmeester, die zijn buitengewone talent herkende. Hij ging studeren aan de Universiteit van Leipzig (1603), van 1603 tot 1607 studeerde hij in Pforta (of Schupforta bij Naumburg), en uiteindelijk, van 1608 tot 1612, bezocht hij opnieuw de Universiteit van Leipzig, waar hij rechten studeerde naast vrije kunsten.
Na zijn afstuderen werd Johann Hermann Schein kortstondig in dienst genomen door Gottfried von Wolffersdorff als huismuziekdirecteur en tutor voor zijn kinderen. Vanwege zijn bewezen vaardigheden werd hij later, in 1615, Kapellmeister in Weimar, en kort daarna werd hij Kantor aan de Thomasschule (en Thomaskirche) in Leipzig, een functie die hij de rest van zijn leven bekleedde. Hij ging J.S. Bach in deze functie meer dan een eeuw voor.
In tegenstelling tot zijn vriend Heinrich Schütz had hij een slechte gezondheid en zou hij geen gelukkig of lang leven leiden. Zijn vrouw stierf tijdens de bevalling; vier van zijn vijf kinderen stierven als baby. Hij stierf op 44-jarige leeftijd aan tuberculose, jicht, scheurbuik en een nierziekte.
Johann Hermann Schein was een begenadigd componist. Hij was een van de eerste componisten die de vernieuwingen van de Italiaanse barok - monodie, concertato-stijl, becijferde bas - absorbeerde en ze effectief gebruikte in een Duitse lutherse kerkmuziek. Terwijl Heinrich Schütz meer dan één keer naar Italië reisde, bracht Schein blijkbaar zijn hele leven in Duitsland door, wat zijn begrip van de Italiaanse stijl des te verbazingwekkender maakt. Zijn vroege concertato-muziek lijkt te zijn gemodelleerd naar Viadana's Cento concerti ecclesiastici, die beschikbaar was in een in Duitsland voorbereide editie.
In tegenstelling tot Heinrich Schütz, die alleen religieuze muziek schreef, schreef Schein religieuze en wereldlijke muziek in ongeveer gelijke hoeveelheden, en bijna alles was vocaal. In zijn wereldlijke vocale muziek schreef hij al zijn eigen teksten. Gedurende zijn leven publiceerde hij afwisselende verzamelingen van religieuze en wereldlijke muziek, in overeenstemming met een intentie die hij al vroeg uitsprak - in het voorwoord van de Banchetto musicale - om afwisselend muziek te publiceren voor gebruik in erediensten en sociale bijeenkomsten. Het contrast tussen de twee soorten muziek kan behoorlijk extreem zijn: terwijl sommige van zijn religieuze muziek de meest geavanceerde technieken van het Italiaanse madrigaal gebruikt voor een devotioneel doel, bevatten sommige van zijn seculiere collecties dingen als drinkliederen van een verrassende eenvoud en humor. Sommige van zijn werken bereiken een expressieve intensiteit die in Duitsland alleen geëvenaard wordt door die van Heinrich Schütz, bijvoorbeeld de spectaculaire Fontana d'Israel of Israëls Brünnlein (1623), waarin Schein zijn intentie uitsprak om de mogelijkheden van Duitse woordschildering uit te putten "in de stijl van het Italiaanse madrigaal."
Mogelijk was zijn beroemdste collectie zijn enige collectie instrumentale muziek, de Banchetto musicale (Muzikaal banket) (1617) die 20 afzonderlijke variatiesuites bevat; ze behoren tot de vroegste en meest perfecte vertegenwoordigers van de vorm. Waarschijnlijk werden ze gecomponeerd als dinermuziek voor de hoven van Weißenfels en Weimar, en waren ze bedoeld om op viola da gamba's te worden uitgevoerd. Ze bestaan uit dansen: een pavan-galliard (een normaal vroeg-barokpaar), een courante en dan een allemande-tripla. Elke suite in de Banchetto is verenigd door zowel de modus als het motief.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten