BWV 404 ‘O Traurigkeit, o Herzeleid’ (in A mineur)
Vs 2-6 Johann Rist (1641)
Melodie: Mainz 1628
Het is de 200e
blog. Maar het oeuvre van Bach is groot genoeg om door te gaan.
De hymne "O Traurigkeit, o Herzeleid", door Johann
Rist, geschreven voor speciaal gebruik op Goede Vrijdag, wordt beschreven als
een "Klägliches Grab-Lied uber die trawrige Begräbnisse unseres Heylandes
Jesu Christi." In Witt is de hymne op zijn eigen melodie gezet, die samen
met de hymne in 1641 werd gepubliceerd. De eerste auteur van de strofe is
Friedrich von Spee op de bijbehorende melodie (Mainz/Würzburg Gesangbuch 1628),
Stanza's 2-6 van Johann Rist.
Het laatste, achtste couplet, "O Jesu du, mein Hilf und
Ruh (O Jezus, gij, mijn hart en rust) is het afsluitende koraal in de St. Mark
Passion (BWV 247) (nr. 44), waarschijnlijk in de eenvoudige koraalzetting, BWV
404.
Waarschijnlijk was de oorspronkelijke zetting in F mineur en
is deze later omgezet in A mineur.
(vers in vetgedrukte letters door Bach gezet)
O Traurigkeit,
O Herzeleid!
Ist das nicht zu beklagen?
Gott des Vaters einigs Kind
Wird zu Grab getragen.
O große
Not!
Gotts Sohn liegt tot.
Am Kreuz ist er gestorben;
Hat dadurch das Himmelreich
Uns aus Lieb erworben.
O Menschenkind,
Nur deine Sünd
Hat dieses angerichtet,
Da du durch die Missetat
Warest ganz vernichtet.
Dein Bräutigam,
das Gotteslamm,
liegt hier mit Blut beflossen,
welches er ganz mildiglich
hat für dich vergossen.
O süßer Mund,
O Glaubensgrund,
Wie bist du doch zerschlagen!
Alles, was auf Erden lebt,
Muss dich ja beklagen.
O lieblich Bild,
schön, zart und mild.
du Söhnlein der Jungfrauen,
niemand kann dein heißes Blut
sonder Reu' anschauen!
O selig ist
Zu aller Frist,
Der dieses recht bedenket,
Wie der Herr der Herrlichkeit
Wird ins Grab versenket.
O Jesu, du
Mein Hilf und Ruh,
Ich bitte dich mit Tränen:
hilf, dass ich mich bis ins Grab
Nach dir möge sehnen.
Friedrich Spee (hymneschrijver) geboren: 25 februari 1591 -
Kaiserswerth aan de Rijn, Noordrijn-Westfalen, overleden: 7 augustus 1635 -
Trier, Rijnland-Palts.
Friedrich Spee [Friedrich Spee von Langenfeld; vaak ten onrechte aangehaald als
Friedrich von Spee] was een Duitse jezuïetenpriester, professor en dichter. Na
het afronden van zijn vroege opleiding in Keulen trad hij in 1610 toe tot de
Sociëteit van Jezus en volgde hij uitgebreide studies en activiteiten als
leraar in Trier, Fulda, Würzburg, Speyer, Worms en Mainz, waar hij in 1622 tot
katholiek priester werd gewijd. Hij werd professor aan de Universiteit van
Paderborn in 1624. Vanaf 1626 gaf hij les in Speyer, Wesel, Trier en Keulen, en
preekte hij in Paderborn, Keulen en Hildesheim.
In 1629 werd in Peine een poging gedaan om Friedrich Spee te vermoorden. Hij
hervatte zijn activiteiten als professor en priester in Paderborn en later in
Keulen, en verhuisde in 1633 naar Trier. Tijdens de bestorming van de stad door
de keizerlijke troepen in maart 1635 (in de Dertigjarige Oorlog) onderscheidde
hij zich in de zorg voor de lijdenden, en stierf kort daarna aan een
pestinfectie die hij had opgelopen tijdens het verzorgen van gewonde soldaten
in een ziekenhuis.
Friedrich Spee's literaire activiteit beperkte zich grotendeels tot de laatste
jaren van zijn leven, waarvan de details relatief onduidelijk zijn. Twee van
zijn werken werden pas na zijn dood gepubliceerd: Goldenes Tugendbuch, een boek
van devotie dat zeer gewaardeerd werd door Leibniz, en Trutznachtigall, een
verzameling van vijftig tot zestig heilige liederen, die een prominente plaats
innemen onder religieuze liederen uit de 17e eeuw en die herhaaldelijk zijn
gedrukt en bijgewerkt tot op heden.
Friedrich Spee schreef de teksten en melodieën van tientallen hymnen en is nog
steeds de meest toegeschreven auteur in Duitse katholieke hymneboeken. Hoewel
hij tijdens zijn leven een anonieme hymnedichter was, worden er tegenwoordig
verschillende populaire werken aan hem toegeschreven, waaronder het adventslied
"O Heiland, reiß die Himmel auf", de kerstliederen "Vom Himmel
hoch, o Engel, kommt" en "Zu Bethlehem geboren", en het paaslied
"Lasst uns erfreuen", dat veel wordt gebruikt in combinatie met de
Engelse teksten uit de 20e eeuw.
Friedrich Spee
Geen opmerkingen:
Een reactie posten