BWV 436 'Wie schön leuchtet der Morgenstern'

BWV 436 'Wie schön leuchtet der Morgenstern' (in E majeur)

Tekst en melodie: Philipp Nicolai (1599)

Het koraal Wie schön leuchtet der Morgenstern is geschreven door dichter en liedcomponist Philipp Nicolai (1556-1608). Hij maakte zowel de tekst met zeven coupletten als de melodie, die hij in 1599 publiceerde. Het gedicht is een zogenoemd acrostichon: naamdicht. De eerste letters van iedere strofe (WEGUHZW) verwijzen naar Wilhelm Ernst Graf Und Herr Zu Waldeck, een adellijke pupil van Nicolai die in 1598 op vijftienjarige leeftijd was overleden.

"Wie schön leuchtet der Morgenstern" van Philipp Nicolai, een Duitse lutherse predikant, die de auteur is van twee monumentale hymnen: Wachet auf, ruft uns die Stimme en deze. Vermoedelijk maakte hij dit gedicht na een periode van grote kwelling, vanwege een pestepidemie die het dorp waar hij predikant was, had getroffen. Nicolai schreef de woorden als reactie op een pestilentie in 1597. Hij publiceerde het voor het eerst in 1599 in zijn boek Freudenspiegel deß ewigen Lebens in Frankfurt, samen met "Wachet auf, ruft uns die Stimme".

J.S. Bach: Wie schön leuchtet der Morgenstern, BWV 436 · Ophira Zakai · Vocalconsort Berlin · Daniel Reuss · Elina Albach

Bach - Koraal Wie schön leuchtet der Morgenstern BWV 436 | Nederlandse Bachvereniging

Wie schon leuchtet der Morgenstern, BWV 436 · Stuttgart Gachinger Kantorei Helmuth Rilling

(verzen in vetgedrukte letters, gezet door Bach)
Wie schön leuchtet der Morgenstern
Voll Gnad' und Wahrheit von dem Herrn,
Die süsse Wurzel Jesse;
Du Sohn Davids aus Jakobs Stamm
Mein König und mein Bräutigam,
Hast mir mein Herz besessen.
Lieblich, freundlich,
Schön und herrlich,
Gross und ehrlich,
Reich von Gaben,
Hoch und sehr prächtig erhaben.

Ei meine Perl', du werte Kron',
Wahr'r Gottes- und Mariensohn,
Ein hochgeborner König!
Mein Herz heißt dich ein Lilium,
Dein süßes Evangelium
Ist lauter Milch und Honig.
Ei mein Blümlein,
Hosianna, himmlisch Manna,
Das wir essen,
Deiner kann ich nicht vergessen!

Geuss sehr tief in mein Herz hinein,
Du heller Jaspis und Rubin,
Die Flamme deiner Liebe
Und erfreu' mich, daß ich doch bleib'
An deinem auserwählten Leib
Ein' lebendige Rippe!
Nach dir ist mir,
Gratiosa coeli rosa,
Krank und glimmet
Mein Herz, durch Liebe verwundet.

Von Gott kommt mir ein Freudenschein,
Wenn du mit deinen Äugelein
Mich freundlich tust anblicken.
O Herr Jesu, mein trautes Gut,
Dein Wort, dein Geist, dein Leib und Blut
Mich innerlich erquicken!
Nimm mich freundlich
In dein' Arme, daß ich warme
Werd' von Gnaden!
Auf dein Wort komm' ich geladen.

Herr Gott Vater, mein starker Held,
Du hast mich ewig vor der Welt
In deinem Sohn geliebet.
Dein Sohn hat mich ihm selbst vertraut,
Er ist mein Schatz, ich bin sein' Braut,
Sehr hoch in ihm erfreuet.
Eia, eia,
Himmlisch Leben wird er geben
Mir dort oben!
Ewig soll mein Herz ihn loben.

Zwingt die Saiten in Zithara
Und laßt die süße Musika
Ganz freudenreich erschallen,
Daß ich möge mit Jesulein,
Dem wunderschönen Bräut'gam mein,
In steter Liebe wallen!
Singet, springet,
Jubilieret, triumphieret,
Dankt dem Herren!
Groß ist der König der Ehren! 

Wie bin ich doch so herzlich froh,
Daß mein Schatz ist das A und O.
Der Anfang und das Ende!
Er wird mich doch zu seinem Preis
Aufnehmen in das Paradeis,
Des klopf' ich in die Hände.
Amen! Amen!
Komm, du schöne Freudenkrone,
Bleib nicht lange,
Deiner wart' ich mit Verlangen!

 

Philipp Nicolai (liedschrijver), geboren: 10 augustus 1556 - Mengeringhausen (bij Arolsen), Hessen, overleden: 26 oktober 1608 – Hamburg.
Philipp Nicolai was de zoon van een lutherse predikant. Hij studeerde theologie aan de universiteiten van Erfurt en Wittenberg, 1575-1579, en werd zelf predikant. Het was een tijd van godsdienstoorlogen in Europa, en meerdere keren moest hij vluchten of onderduiken en zijn gemeenten in het geheim prediken tijdens huisvergaderingen. Hij was een theologisch schrijver en verdedigde de lutherse theologie voornamelijk tegen calvinistische tegenstanders. Hij preekte ook met grote kracht en effectiviteit. In 1588 werd hij predikant in Altwildungen, in 1596 in Unna in Westfalen en in 1601 in Hamburg. Maar hij wordt vandaag de dag herinnerd vanwege het schrijven van twee liederen.
Terwijl hij predikant in Westfalen was, werden 1300 van zijn parochianen door de pest getroffen, voornamelijk in de tweede helft van 1597, 170 in één week. Om zijn parochianen te troosten, schreef hij een reeks meditaties die hij Freudenspiegel noemde, waaraan hij twee gezangen toevoegde, die beide wereldberoemd zijn geworden.
Het eerste gezang wasWachet auf, ruft uns die Stimme. Het gebruikt het beeld van de wachter op een stadsmuur (Jesaja 52:8), de gelijkenis van de bruidsmeisjes die de Bruidegom verwelkomen op de Bruiloft (Matteüs 25:1-13) en het Lied van de Triomf in de Hemel (Openbaring 19:6-9). Het is een geliefd Adventslied.
De tweede hymne was: Wie schön leuchtet der Morgenstern. Ook deze hymne, met een overvloed aan beeldspraak, verheerlijkt Christus als onze Verlosser en viert zijn triomf. Het is een geliefd huwelijkslied geworden, maar wordt ook gezongen tijdens de Advent, Kerstmis, Driekoningen en als een algemene lofzang.
Philipp Nicolai schreef zowel de tekst als de melodie, maar de arrangementen die we kennen zijn afkomstig van J.S. Bach. 

Philipp Nicolai