BWV 305 'Erbarm' dich mein, o Herre Gott,'

 

BWV 305 'Erbarm' dich mein, o Herre Gott,' (in a mineur)

Het is alweer de 100e dag dat deze blog verschijnt. Even bij stilstaan en dan weer door met BWV 305 'Erbarm' dich mein, o Herre Gott,'. Met de tekst van Erhardt Hegenwalt (1524) en de melodie van Johann Walter (1524) (voor zijn beschrijving, zie BWV 280 op 14-02-2025).

De hymne, "Erbarm' dich mein, O Herre Gott", een vertaling van Psalm 51, werd in hetzelfde jaar gepubliceerd in het Enchiridion Oder eyn Handbuchlein (Erfurt, 1524) en in Johann Walter's Wittenberg Hymn-book. De auteur van de hymne, Erhart Hegenwalt, lijkt een student en afgestudeerde van Wittenberg te zijn geweest en een tijdgenoot van Martin Luther en Johann Walter daar. De melodie doet denken aan "Es woll' uns Gott" en is met grote waarschijnlijkheid Johann Walters compositie. J.S. Bach gebruikt het in het vierstemmige zetting van de Choralgesange, BWV 305.

J.S. Bach: Erbarm dich mein, o Herre Gott, BWV 305 · Augsburger Domsingknaben · Reinhard Kammler · Claudia Waßner

Erbarm' dich mein, o Herre Gott, BWV 305 · Chamber Choir of Europe & Nicol Matt

Erbarm' Dich mein o Herre Gott!
nach Deiner groß'n Barmherzigkeit,
wasch' ab mach' rein mein' Missethat,
ich kenn' mein' Sünd' und ist mir leid;
allein ich Dir gesündigt hab',
das ist wider mich stetiglich;
das Bös' vor Dir mag nicht bestahn,
Du bleibst gerecht, ob man urtheile dich.

Sieh, Herr, in Sünd' bin ich gebor'n,
in Sünd' empfing mich mein' Mutter;
die Wahrheit liebst, thust offenbarn
Deiner weisheit heimlich' Güter.
Bespreng mich Herr! mit Yfopo;
rein werd' ich, so Du wäschest mich,
weißer den Schnee; mein Gehör wird
froh, all' mein Gebein' wird freuen sich.

Herr! sich nicht an die Sünde mein,
thu' ab all' Ungerechtigkeit,
und mach' in mir das herze rein,
ein'n neuen Geist in mir bereit'.
Verwirf mich nicht von Dein'm Angesicht,
Dein'n heil'gen Geist wend' nicht von mir:
die Freud' Dein's Heils, Herr, zu mir richt,
der willig' Geist enthalt mich Dir.

Die Gottlos'n will ich Deine Weg',
die Sünder auch dazu lehren,
daß sie vom bösen falschen Steg;
zu Dir durch Dich sich bekehren.
Beschirm' mich, Herr, mein's Heils ein Gott,
vor dem Urtheil durch's Blut bedeut't.
Mein' Zung' verkünd't Dein recht's Gebot;
schaff, daß mein Mund Dein Lob ausbreit'.

Kein leiblich Opfer von mir heisch'st,
ich hätt' Dir das auch gegeben;
so nimm nun den zerknirschten Geist,
betrübt's und traurig's Herz daneben;
verschmäh nicht, Gott, das Opfer mein,
thu' wohl in Deiner Gütigkeit
dem Berg Zion, da Christen sein,
die opfern Dir Gerechtigkeit.

Erhard Hegenwald (ook Erhart Hegen Walt, eerste helft 16e eeuw) was een schrijver van de Reformatie. Hegenwald was schoolmeester geweest in de abdij van Pfäfers en nam deel aan de "Eerste Zürichse Disputatie" van Ulrich Zwingli. Hij schreef een documentatie van het geschil, getiteld "Handlung der Versammlung in der loblichen stat Zürich auff den 24. tag Jeners 1523, von wegen d. h. Evangelii" (Acta van de vergadering in de geprezen stad Zürich op 24 januari 1523, over het Heilig Evangelie). Dit werd meerdere keren in hetzelfde jaar gedrukt. Op vrijdag na Driekoningen 1524 verscheen Hegewalds hymne "Erbarm dich mein, o Herre Gott, nach deiner großen Barmherzigkeit" (Heb medelijden met mij, o Heer God, volgens uw grote barmhartigheid) in Wittenberg als een broadside. Het is een parafrase van Psalm 51 "Miserere". Het lied werd opgenomen in het Enchiridion van Erfurt en in andere gezangboeken. Vanuit Wittenberg bleef Hegenwald in contact met reformistische kringen in Zürich, zo staat in een brief aan Conrad Grebel van 1 januari 1525. In 1526 behaalde Hegenwald zijn doctoraat in de geneeskunde in Wittenberg.

Het lied is vertaald opgenomen in de bundel "Een vleugje eeuwigheid" waarin tachtig Bach-koralen herdicht zijn .