BWV 309 ‘Es stehn vor Gottes Throne’

BWV 309  ‘Es stehn vor Gottes Throne’ (in G Dorische modus)

Tekst: Ludwig Helmbold (1585) Melodie: Joachim à Burck (1594)

Es stehn vor Gottes Throne, BWV 309 · Gächinger Kantorei Helmuth Rilling

J.S. Bach: Es stehn vor Gottes Throne, BWV 309 · Augsburger Domsingknaben · Reinhard Kammler · Claudia Waßner

Es steh'n vor Gottes Throne, BWV 309 · Chamber Choir of Europe & Nicol Matt

1. Es stehn vor Gottes Throne,
Es stehn vor Gottes Throne,
Die unsre Waechter sind,
der in sein'm lieben Sohne,
der in sein'm lieben Sohne,
liebt alle Menschenkind:
daß Er auch nicht der eines
veracht't will han so kleines,
als jemals ist gebor'n,
als jemals ist gebor'n.

2. sie sehn sein Angesichte,
Sie sehn sein Angesichte,
und haben fleißig Acht,
was Er ihn’n auszurichten
was Er ihn'n auszurichten,
befiehlet tag und Nacht.
Da sind die lieben Engel
geschwind, reg'n ihre Flügel,
zu fahren hin und her,
zu fahren hin und her.

3. Wo Christen-Luete wohnen,
Wo Christen-Leute wohnen,
in Häusern groß und klein,
da sie selber nicht können,
da sie selber nicht können,
für Feinden sicher sein,
wo nicht ein Eng'lisch Lager
umher wird aufgeschlagen,
mit steter Hut und Wacht,
mit steter Hut und Wacht.

 4. Solches hat Lot erfahren,
Solches hat Lot erfahren,
auch Abram und sein Knecht,
Isaak bei vierzig Jahren,
Isaak bei vierzig Jahren,
nahm so Rebeckam recht:
Jacob sah auf der Leitern
die boten Gottes kleitern
auf und ab alle wohl,
auf und ab alle wohl.

5. Elias war entschlafen,
Elias war entschlafen,
ein Engel weckt' ihn auf;
Elisa kriegt' zu schaffen,
Elisa kriegt' zu schaffen,
viel Engel warten drauf;
erschienen auch den Hirten
und große Freude lehrten,
daß Christ geboren wär,
daß Christ geboren wär.

6. Bei dieses Kindes Wiegen,
Bei dieses Kindes Wiegen,
der Joseph schlafend lag:
ein Feind wollt' ihn bekriegen,
ein Feind wollt' ihn bekriegen,
ein Engel es ihm sagt,
zog mit in ferne Lande,
das soll in seinem Stande
gläuben ein jeder christ,
gläuben ein jeder Christ.

7. Auch Lazarus der Arme,
Auch Lazarus der Arme,
wenn's gleich zum Sterben kömmt:
Gott, der sich sein erbarme
Gott, der sich sein erbarme,
hat schon Engel bestimmt,
die ihn gen Himmel bringen,
dem laßt uns alle singen,
ewiges Lob und Preis,
ewiges Lob und Preis.

Ludwig Helmbold, ook gespeld als Ludwig Heimbold, (21 januari 1532 - 8 april 1598) was een dichter van lutherse hymnen. Hij is waarschijnlijk het meest bekend om zijn hymne "Nun laßt uns Gott dem Herren", waarvan J. S. Bach de vijfde strofe gebruikte voor zijn cantate O heilges Geist- und Wasserbad, BWV 165; Bach gebruikte zijn woorden ook in BWV 73, 79 en 186a. Helmbold werd geboren in Mühlhausen. Hij werd in 1554 hoogleraar filosofie aan de Universiteit van Erfurt. In 1571 werd hij benoemd tot predikant aan de Marienkirche in Mühlhausen, later tot superintendent.
Helmbold werd in 1566 door Maximiliaan II, keizer van Rome, gekroond tot poeta laureatus op de Rijksdag in Augsburg.
De Mühlhausen-zangers Joachim a Burck en Johannes Eccard zetten veel van Helmbolds meer dan honderd hymnen op muziek. Sommige van zijn werken werden door Johann Sebastian Bach gebruikt in zijn cantates, zoals:

• Herr, wie du willt, so schicks mit mir, BWV 73
• Gott der Herr ist Sonn und Schild, BWV 79 
• Ärgre dich, o Seele, nicht, BWV 186a 
• O heilges Geist- und Wasserbad, BWV 165.

Een paar van zijn hymnen zijn nog steeds opgenomen in het Duitse protestantse gezangboek Evangelisches Gesangbuch (EG):

• EG 320: "Nun last uns Gott, dem Herren" 
• EG 365: "Von Gott zal niet lassen" 
• EG 558: "Amen, Gott Vater en Sohne"

Ludwig Helmbold

Joachim von Burck, ook Joachim a Burgk of Joachim Moller (Burg, 1546-Mühlhausen, 24 mei 1610) was een Duitse componist, bekend om zijn vroege Duitse Passiezetting. Als voorganger van Johann Sebastian Bach in de kerk van St. Blasius was hij een pionier in het muzikale leven in het post-Reformatie Mühlhausen, dat hij al vroeg tot bloei bracht. Beïnvloed door de traditie van de Vlaamse polyfonie en het Italiaanse madrigaal ontwikkelde hij zijn eigen stijl, waarbij hij zich richtte op helderheid van expressie. Hij beschouwde zichzelf als een dienaar van het woord van God en ontdekte de Duitse taal als de basis van zijn werk. Hij richtte zich pragmatisch tot de gemeente: "want ik heb ernaar gestreefd de woorden op muziek te zetten op een manier dat bijna elke lettergreep zijn eigen noot heeft en dat de vier partijen de woorden tegelijkertijd zingen, zodat de luisteraar de woorden duidelijk kan horen." Burcks composities werden wijdverspreid en geprezen om hun geschiktheid voor algemeen gebruik.